Oznacza to, że w czasie pisania interpretacji porównawczej nie należy oddalać się od głównych motywów i najważniejszych sensów interpretowanych dzieł; nie powinno się również uzupełniać interpretacji porównawczej o spostrzeżenia, które jedynie zahaczają o treść utworu lub stanowią o ich cechach drugorzędnych.
W szkole na języku polskim prędzej czy później zmierzysz się z rozprawką. To w końcu najczęstsza forma wypracowania. Czy wiesz, jak należy ją stworzyć, by dostać wszystkie punkty? W tym artykule omówimy, jak napisać rozprawkę krok po kroku. Liceum, a nawet ostatnie lata podstawówki to dobry czas, by się tym zainteresować. Jakimi umiejętnościami należy się wykazać w rozprawce Poloniści wymagają od swoich uczniów napisania naprawdę wielu rozprawek. A to dlatego, że ta forma wypracowania pojawia się zawsze na maturze i prawie zawsze na egzaminie ósmoklasisty. Uczniów jednak pisanie rozprawki krok po kroku często frustruje. Czy słusznie? Jest powód, dla którego rozprawka rok w rok pojawia się na arkuszach egzaminacyjnych. Nie chodzi nawet o sprawdzenie znajomości lektur i innych dzieł kultury. Większość dorosłych nie pamięta fabuły „Krzyżaków” tak dobrze, jak uczniowie w szkole. Do końca życia korzystamy jednak z umiejętności krytycznego myślenia i argumentowania. W szkole nie ma oddzielnego przedmiotu, który uczyłby dyskutować i logicznie wyciągać wnioski. Te umiejętności ćwiczy się po trochu na różnych przedmiotach. Na polskim, przyswajasz je, pisząc właśnie rozprawkę. Jeśli więc nauczysz się argumentować w rozprawce, skuteczniej wynegocjujesz kiedyś podwyżkę w pracy. Dlatego warto pisać rozprawki! Rozprawka krok po kroku – jakie są jej rodzaje Nie musisz na szczęście uczyć się różnych wzorów na rozprawkę. Co nie oznacza, że żaden podział nie istnieje. Nauczyciele często mówią, że rozprawka może być „na tak”, „na nie” lub „trochę na tak i trochę na nie”. Co to znaczy? Rozprawka z tezą to pierwsza forma, na jaką możesz się zdecydować. Zabierasz w niej jasne stanowisko w danym temacie. Jesteś albo „na tak”, albo „na nie”. Kusi, by dodać „zdecydowanie”, bo w tym przypadku rozprawki nie możesz się wahać. Twoim zadaniem jest użyć argumentów i przykładów, które przekonają czytelnika do Twojej racji. Używasz sformułowań takich jak „Z całą pewnością można stwierdzić, że…”, „Niewątpliwie”, „Jestem przekonany, że...” Rozprawka z hipotezą to drugi możliwy typ rozprawki. Piszesz ją, gdy widzisz, że temat jest zawiły i nie da się rozstrzygnąć sprawy jednoznacznie. Trochę jest tak, a trochę jest inaczej. Gdybasz, podajesz argumenty, które dowodzą, że prawda leży gdzieś pośrodku. Decydując się na tę formę, użyjesz takich wyrażeń: „Nie jest jasne, czy…”, „Z jednej strony…”, „Za to z drugiej strony…”. Teza czy hipoteza – jak podejść do tematu wypracowania Jaką formę rozprawki lepiej wybrać? Teoretycznie zależy to od pytania. Jeśli masz na nie jednoznaczną odpowiedź, piszesz rozprawkę z tezą. Jeśli nie – z hipotezą. Na pewno interesuje Cię jednak, którą z nich pisze się łatwiej, prawda? Rozprawka z tezą ma tę zaletę, że trudniej się w niej pogubić. Trzymasz się w końcu jednego stanowiska. Wybierasz argumenty, które wszystkie dowodzą tego samego. Łatwiej wszystko podsumować, bo w zakończeniu tak naprawdę powtarzasz tezę, tylko innymi słowami. Z drugiej strony rozprawka z hipotezą daje większą dowolność przy wyborze tekstów kultury. Weźmy temat: „Tęsknota – siła niszcząca czy budująca człowieka”. Stawiając hipotezę zamiast tezy, wystarczy, że znajdziesz dzieła, w których pojawia się wątek tęsknoty. Nie muszą wszystkie przedstawiać tego motywu w ten sam sposób. Dwa mogą pokazać, że tęsknota niszczy, a dwa, że buduje. Musisz bardziej przemyśleć zakończenie. Może w nim być teza, ale nie musi, do czego przejdziemy. Schemat rozprawki Czy można w ogóle nauczyć się, jak napisać rozprawkę krok po kroku? Przecież pisanie kojarzy się z pracą twórczą, której nie da się włożyć w ramy. Czy nie wystarczyłoby wykazać się kreatywnością? Na rozprawkę, jak sama nazwa wskazuje, powinniśmy patrzeć jak na małą rozprawę naukową. A ta musi mieć pewną strukturę, a nie być jedynie potokiem myśli autora. Dlatego pisanie rozprawki krok po kroku zgodnie ze schematem ma sens. Jeśli wybierasz się na studia z jakiejś dziedziny nauki, czekają tam na Ciebie jeszcze bardziej schematyczne prace. Warto się wprawić w ten rytm jeszcze w szkole średniej. Jakie stałe części ma więc rozprawka? Podstawowy podział to ten na wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Przyjrzyjmy się dokładnie każdemu z tych elementów. Rozprawka krok po kroku – wstęp We wstępie rozprawki ogólnie zarysowujesz temat. Np. „Nieodłącznym elementem ludzkiego życia jest tęsknota”, „Każdy z nas raz na jakiś czas musi się zmierzyć z tęsknotą”, itd. Potem podajesz swoją tezę lub hipotezę. Np. „Uważam, że tęsknota hartuje ducha i jest zdecydowanie siłą budującą człowieka” albo „Nie jestem pewna czy tęsknota buduje, czy wyniszcza człowieka”. Aby otrzymać punkty za tę część wypracowania, udowodnij, że rozumiesz temat. Gdy piszesz o tęsknocie, nie pisz o samotności. Upewnij się, że Twoja teza lub hipoteza na pewno wybrzmiała we wstępie. Niech to będzie jedno zdanie, które możesz podkreślić ołówkiem. W Twojej pracy liczy się też kompozycja. Początek musi być wyraźnie krótszy niż rozwinięcie i mniej więcej tej samej długości co zakończenie. Niech to będzie jeden akapit. Na koniec wstępu możesz dodać zdanie takie jak: „Postaram się to udowodnić/Zastanowię się nad tym w moich dalszych rozważaniach”. Nie jest to jednak konieczność. A na wysokim poziomie, np. na maturze rozszerzonej z języka polskiego, takie wstawki nie są nawet mile widziane. Tu w końcu oczekujemy od piszącego nieco większej kreatywności. Rozprawka krok po kroku – rozwinięcie Rozwinięcie to najbardziej wymagająca część rozprawki. Z nim uczniowie mają największy problem. Po wstępie należy przejść do argumentacji, którą musisz poprzeć pasującymi przykładami. A to nie lada wyzwanie. Najczęściej trzeba sformułować minimum trzy argumenty. Na egzaminie ósmoklasisty zazwyczaj musisz odwołać się do wybranej obowiązkowej lektury i innego dowolnego tekstu kultury. Na maturze podstawowej należy wykorzystać załączony fragment tekstu, potem odwołać się do konkretnej obowiązkowej lektury i wybranego tekstu kultury. Najczęściej fragment tekstu pochodzi z lektury, którą trzeba wykorzystać w drugim argumencie. W przypadku rozprawki z hipotezą do każdego argumentu należy podać kontrargument. Dlatego w sumie będzie ich parzysta liczba. Jak zawsze – jedna myśl to jeden akapit. Każdy argument z przykładem zapisz w oddzielnym bloku tekstu. Argument i przykład to dwie różne rzeczy Uczniowie zbyt często mylą argument z przykładem. Argumentem nie jest to, że Wokulski tęsknił za Izabelą. Argument jest bardziej ogólną myślą. Można na przykład powiedzieć, że tęsknota niszczy człowieka, bo sprawia, że podejmuje on nieracjonalne decyzje. To jest ogólnik. Dopiero jako przykład warto podać Wokulskiego, który z tęsknoty do Izabeli próbował nawet odebrać sobie życie. Jak argumentować, by dostać wszystkie punkty? Logicznie i na temat. Jeśli piszesz rozprawkę z tezą „na tak”, nie możesz nagle podać argumentu na nie. Bardzo ważne są przykłady. Powołując się na tekst kultury, musisz wykazać się jego znajomością. Lepiej opisać ze szczegółami jedną scenę z książki niż ogólnikowo pisać o jej całości. Podaj konkretne nieracjonalne zachowania Wokulskiego, zamiast pisać, że z tęsknoty robił głupie rzeczy. Czy każdy tekst kultury się nada? Tekst kultury to naprawdę pojemny termin. Jest nim książka, wiersz i film, ale też obraz czy rzeźba. Możesz powołać się na komiks, a nawet piosenkę dla dzieci. Proste? Nie do końca. Często kojarzymy utwór, ale nie pamiętamy jego tytułu, nie mówiąc o autorze. A takie informacje trzeba w rozprawce zawrzeć. A na maturze rozszerzonej zabłyśniesz, jeśli będziesz w stanie zacytować fragment, np. wiersza z głowy. Przykład powinniśmy dobierać bardzo ostrożnie. Ma przecież pasować do argumentu. Czy możesz najpierw znaleźć przykład, a dopiero do niego dostosować argument? Oczywiście, wielu uczniów tak robi. Jeśli jednak wymyślanie przykładów sprawia Ci dużą trudność, zdecydowanie warto nad tym popracować. Zacznij od wypisania sobie najważniejszych problemów poruszanych na maturze, takich jak: miłość, ojczyzna, podróż, bunt władza. Następnie do każdego motywu odszukaj teksty kultury, w których ten wątek się pojawia. Motyw rodziny występuje np. w „Antygonie” Sofoklesa, „Panu Tadeuszu” Mickiewicza czy „Granicy” Nałkowskiej. Gotowe opracowania motywów znajdziesz w Internecie, ale może warto stworzyć własne? Zawsze zwróć uwagę na to, jak ma wyglądać rozprawka. Czasem musisz powołać się na tekst literacki, czyli książkę, wiersz, felieton, itd., bo tego wymaga polecenie. Rozprawka krok po kroku – zakończenie W zakończeniu powinno znaleźć się podsumowanie i konkluzja. Znów ogólnie nawiązujesz do głównego tematu pracy. Następnie krótko przytaczasz argumenty i stawiasz konkluzję – „Właśnie dlatego uważam, że...”. Oczywiście możesz też zmienić kolejność – zacząć od swojego stanowiska i dopiero potem przypomnieć argumenty. W przypadku rozprawki z tezą tak naprawdę w zakończeniu powtarzasz wstęp. Możesz go ukwiecić jakimś mądrym cytatem, np. „Świadczą o tym słowa Heraklita – »Droga śruby prosta jest, choć kręta«”, ale nie musisz. W rozprawce z hipotezą na końcu możesz jednak sformułować tezę, jeśli stwierdzasz, że jakieś argumenty przekonują Cię bardziej. Możesz też jeszcze raz podkreślić, że temat jest zawiły i nie można go jednoznacznie rozstrzygnąć. Należy jednak wziąć pod uwagę to i to. Jak napisać rozprawkę krok po kroku – przykład Zanim przejdziesz do pisania rozprawki, zrób jej plan. Bez żadnego przygotowania, szybko się pogubisz, stracisz czas i zafundujesz sobie dużo nerwów. Jak może wyglądać taki plan? Weźmy sobie ten sam temat z tęsknotą. Jest to siła budująca czy niszcząca człowieka? Musimy odwołać się do fragmentu z “Lalki” Bolesława Prusa, całości lektury i wybranego tekstu kultury. Fragment jak i cały temat pojawił się na maturze podstawowej z polskiego w 2018 roku. Sporządźmy przykładowy plan. Na początku decydujemy, że piszemy rozprawkę z tezą. Teza: Tęsknota to siła budująca człowieka Potem przechodzimy do wymyślania argumentów i dobierania do nich przykładów. Argument 1: Tęsknota buduje człowieka, bo pozwala mu bardziej docenić to, czego z wytęsknieniem pragnie. Przykład: Wokulski po powrocie do kraju z większą werwą zajął się pracą charytatywną, pracą u podstaw. Zechciał służyć Polsce, za którą na obczyźnie tak tęsknił. Argument 2: Tęsknota motywuje do działania. Ignacy Rzecki tęsknił za Wokulskim, gdy ten wyjechał walczyć w wojnie rosyjsko-tureckiej. Dla przyjaciela Rzecki zarządzał sklepem, by zachować jego świetność aż do powrotu właściciela. Argument 3: Tęsknota buduje, bo jest nierozerwalnie związana z miłością. Przykład: Karusia, bohaterka wiersza Adama Mickiewicza „Romantyczność” tęskni za ukochanym, który zmarł. Dzięki temu „patrzy sercem”, udowadnia, że naprawdę kochała. W zakończeniu wracamy do tezy i krótko przypominamy argumenty. Pisanie rozprawki krok po kroku nie jest takie trudne Wiesz już, jak się pisze rozprawkę krok po kroku. Z dobrym planem i znajomością lektur na pewno sobie poradzisz. Ćwicz wymyślanie argumentów, stwórz swoją tabelę motywów i pracuj nad poprawnością językową. Jeśli to wyćwiczysz – nieważne czy masz umysł humanistyczny, czy nie – zaczniesz zdobywać za rozprawki wysokie oceny. Trzymamy za to kciuki. Opinion essay przykład 4 – rozprawka na temat przydatności studiów. Some people think that school and university should teach the knowledge and skills needed in the world of work. Other say that schools and universities should teach knowledge for its own sake, without worrying about future professional needs.Jak napisać rozprawkę krok po kroku? Te zasady trzeba znać. unsplash/ Kenny EliasonJak napisać rozprawkę? Jest to forma pisemna, która zazwyczaj występuje na egzaminie dojrzałości, ale także na egzaminie ósmoklasisty. Powinna się składać z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Wielu uczniów zadaje sobie pytanie, jak dobrze napisać rozprawkę. Są pewne stałe zasady, o których należy pamiętać. Istotne jest, by przed rozpoczęciem pisania stworzyć plan rozprawki. Warto też zapoznać się z przydatnym słownictwem, dowiedzieć się, w jaki sposób tworzyć tezę, hipotezę i argumenty. Wyjaśniamy, jak poprawnie napisać rozprawkę krok po kroku. Spis treściJak napisać rozprawkę?Budowa rozprawki – schematJak napisać dobrą rozprawkę? – krok po krokuRozprawka – przydatne słownictwoPrzykłady rozprawek maturalnychPrzykład rozprawki na egzamin ósmoklasisty Jak napisać rozprawkę?Rozprawka jest formą wypowiedzi, która najczęściej występuje na egzaminie ósmoklasisty, a także na maturze. Ma ona ściśle określoną konstrukcję. Można przypuszczać, że ze względu na to, napisanie rozprawki nie jest trudne. Trzeba jednak pamiętać, że rozprawka to dłuższa wypowiedź pisemna, która wymaga od autora przemyślenia tematu, stworzenia planu, a także odpowiedniej argumentacji i głębszej rozprawki powinien przyjąć konkretne stanowisko wobec problemu, które może być wyrażone w formie tezy lub hipotezy. Czym jest teza, a czym hipoteza najlepiej pokazać na przykładzie. Temat wypracowania maturalnego z 2015 roku brzmiał: „Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu Lalki, całego utworu Bolesława Prusa oraz innego tekstu kultury”.W tym przypadku teza mogłaby brzmieć: „O losie człowieka decyduje przede wszystkim wolna wola człowieka”, a hipoteza: „Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy o ludzkim losie decyduje wolna wola człowieka, czy siły od niego niezależne”. Podobnie wygląda to w przypadku rozprawki na egzaminie ósmoklasisty. Dla przykładu weźmy temat z ubiegłego roku: "Napisz rozprawkę, w której rozważysz trafność stwierdzenia, że w trudnej sytuacji człowiek poznaje samego siebie. W argumentacji odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej oraz do innego utworu literackiego". Teza mogłaby brzmieć: "W trudnej sytuacji człowiek poznaje siebie samego", zaś hipoteza: "Trudno stwierdzić, czy w trudnej sytuacji człowiek poznaje samego siebie". Mówi się o tym, że rozprawka z tezą jest łatwiejsza do napisania. Poleca się więc ją osobom, które nie czują się pewnie w pisaniu rozprawki – schematRozprawka powinna składać się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. To schemat rozprawki, którego należy w rozprawce – w tej części zarysowujemy temat i określamy problematykę zagadnienia, o którym będziemy pisać. Dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie tezy lub hipotezy na końcu wstępu. Teza, tak jak to było widoczne na powyższych przykładach, powinna przyjąć formę stwierdzenia, a hipoteza – przypuszczenia. Rozwinięcie – to zasadnicza i najdłuższa część rozprawki. Mówi się o tym, że rozwinięcie powinno składać się z trzech akapitów, a w każdym z nich autor ma zawrzeć trzy argumenty i dwa-trzy przykłady. W rozprawce uczeń musi zawrzeć minimum dwa argumenty. Jeśli we wstępie postawiliśmy tezę, w rozwinięciu należałoby ją uzasadnić, przywołując odpowiednie argumenty i przykłady. Jeśli jednak zdecydowaliśmy się na rozprawkę z hipotezą, musimy rozważyć problem, przywołując argumenty za i przeciw. Zakończenie – na końcu podsumowujemy temat, przypominając tezę zawartą we wstępie lub ustosunkowujemy się do postawionej wcześniej hipotezy (np. „Podsumowując rozważania, można dojść do wniosku, że człowiek poznaje samego siebie właśnie w trudnych, a niekiedy nawet tragicznych sytuacjach” lub: „Po przeanalizowaniu powyższych przykładów można dojść do wniosku, że człowiek poznaje sam siebie, kiedy doświadcza w życiu trudności”). Pamiętajmy jednak, że podsumowanie nie może być jednozdaniowe. Najlepiej, jeśli będzie skłaniało ono czytelnika do refleksji na dany temat. Można w tym miejscu zamieścić także stosowny cytat. Jak napisać dobrą rozprawkę? – krok po krokuZasady, o których powinnyśmy pamiętać, pisząc rozprawkę, są bardzo ważne. Właśnie dlatego stworzyliśmy krótki poradnik, jak napisać rozprawkę krok po kroku:1. Na samym początku czytamy dokładnie polecenie. Ten punkt wydaje się niepozorny, ale jest bardzo ważny. Zapoznajemy się z limitem słów, który zawsze zawarty jest w poleceniu (w przypadku rozprawki maturalnej) i przestrzegamy go podczas pisania. Warto kilkukrotnie przeczytać temat: zwrócić uwagę, do jakich i ilu utwór literackich, dzieł kultury czy lektur mamy się odwołać, a także czy w poleceniu zostało zawarte sformułowanie: „odwołaj się do całego utworu”.2. Następnie czytamy fragment tekstu, który został dołączony do polecenia. W przypadku wypracowań maturalnych bardzo często są to utwory, znajdujące się na liście lektur obowiązkowych (patrząc na poprzednie lata, zazwyczaj pojawiała się „Lalka” Bolesława Prusa i „Dziady” Adama Mickiewicza). Już podczas zapoznawania się z fragmentem, warto jest osadzić utwór w danej epoce literackiej. Fragment można przeczytać kilkukrotnie. Inaczej jest w przypadku rozprawki na egzaminie ósmoklasisty. Tam nie mamy podanego utworu, warto jest jednak zastanowić się, która z lektur obowiązkowych okaże się dla nas dobrym przykładem. Pamiętajmy, że lektury obowiązkowe na egzaminie ósmoklasisty są wypisane w arkuszu. 3. Bardzo ważnym elementem jest stworzenie planu rozprawki. Podzielmy sobie go na trzy części: Wstęp – krótko zarysujmy temat i postawmy tezę lub hipotezę. Zapiszmy ją. Rozwinięcie – od myślników wypiszmy argumenty, a także przykłady, które będą je obrazować. Można również zapisać odwołania do utworu, którego fragment został zawarty w poleceniu (w przypadku rozprawki maturalnej) lub przypomnieć sobie najważniejsze fragmenty z lektury obowiązkowej, do której chcemy się odwołać (w przypadku egzaminu ósmoklasisty). Zakończenie – w naszym planie w jednym lub dwóch zdaniach zawrzyjmy podsumowanie, które będzie skłaniało czytelnika do dalszych rozważań na dany temat. Plan pisania rozprawki jest bardzo ważny. W momencie, gdy stracimy wątek lub nie będziemy wiedzieli, co dalej pisać, możemy wrócić do planu i zobaczyć, w którym miejscu rozprawki jesteśmy i co jeszcze powinniśmy zawrzeć w naszym na powtórkę!Materiały promocyjne partnera 4. Przed samym pisaniem warto jeszcze raz przeczytać polecenie i upewnić, że przykłady i argumenty, które chcemy przytaczać, podczas pisania są zgodne z tym, co zostało zawarte w Piszemy rozprawkę. Pamiętajmy, że warto przytaczać cytaty z podanego fragmentu tekstu i ściśle trzymać się ustalonego wcześniej planu. Nie zapomnijmy odwołać się do całości utworu, jeśli tak sugeruje polecenie. W przypadku rozprawki na egzaminie ósmoklasisty nie mamy podanego fragmentu tekstu, ale powinniśmy bardzo dobrze znać lektury obowiązkowe. Pamiętajmy, by pochwalić się swoją wiedzą i pokazać, że dobrze znamy dany utwór. Ale nie streszczajmy go!6. Po napisaniu warto przeczytać rozprawkę kilkukrotnie: sprawdzić błędy ortograficzne, interpunkcyjne, stylistyczne, upewnić się, że zrealizowaliśmy wszystkie punkty zawarte w poleceniu (np. odwołaliśmy się jedynie do dzieł literackich, a nie dzieł kultury, jeśli tak właśnie było zasugerowane w poleceniu). Sprawdzamy też, czy tekst jest błędy w pisaniu rozprawki to streszczanie utworu, zamiast analizowania go w kontekście podanego tematu, mylenie przykładu z argumentem, złe postawienie tezy, a także pisanie w podsumowaniu jedynie tego, co było powiedziane już wcześniej. Rozprawka – przydatne słownictwoPrzed samym pisaniem rozprawki warto zapoznać się z przydatnym słownictwem. W zależności od tego, czy piszemy wstęp, rozwinięcie czy zakończenie należałoby użyć poniższych lub podobnych wstępie:Temat dotyczący… fascynował ludzi od zawsze… Problem, który chcę poruszyć… Wiele osób uważa, że…, ja jednak chciałabym zwrócić uwagę na inny aspekt tego problemu… Czy prawdziwe jest stwierdzenie, że… Właśnie dlatego uważam, że… Myślę, że… W rozwinięciu:Na początku moich rozważań chciałabym zaznaczyć… Jednym z pierwszych argumentów, który potwierdza zasadność tej tezy, jest… Warto w tym miejscu przytoczyć przykład bohatera, jakim jest… Kolejnym zagadnieniem jest… Nie można zapomnieć o… Należy też zauważyć, że… Z jednej strony…, z drugiej zaś… Ostatnim już argumentem… W zakończeniu:Podsumowując… Jak wynika z przytoczonych wyżej argumentów… Zebrane przykłady potwierdzają, że… Reasumując… Myślę, że przytoczone przeze mnie argumenty pokazały, że… Przykłady rozprawek maturalnychPrzykłady rozprawek można znaleźć na w informatorze Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, warto jednak pamiętać, że najlepszym sposobem na nauczenie się pisania rozprawek, jest po prostu praktyka, a więc pisanie. Chcąc poćwiczyć przed egzaminem maturalnym, dobrze jest sprawdzić matury z ubiegłych lat, a także arkusze egzaminu ósmoklasisty. Wszystkie materiały znajdują się na stronie rozprawki na egzamin ósmoklasistyRozprawka na egzaminie ósmoklasisty wygląda nieco inaczej, niż ta maturalna. Zanim przystąpi się do części z języka polskiego, warto zapoznać się z przykładowymi rozprawkami. Znajdują się one w Informatorze CKE.
. 289 488 383 478 244 371 165 177jak napisac rozprawke rozszerzony polski
